Maart
Maart: Ecotuin, overgang van winter naar lente.
Eetbare sierweide
Is het nog winter of is het al lente? Voor sommige planten is het nog winter. Ze hebben nog helemaal geen knopvorming en vertrouwen het weer nog niet. Maar 'onderhuids', onder de bast zal de sapstroom wel op gang gekomen zijn en bereiden deze planten zich toch voor op de lente. Maar andere planten voelen al de lente of ze merken dat het daglicht al langer en sterker wordt. Overigens op een moment dat de sneeuwklokjes al uitgebloeid zijn.
Prunus tormentosa Akebia quinata Narcis
De Prunus tormentosa, in Nederland ook wel Struikkers genoemd, is zelfbestuivend en zit nu vol in de bloesem. Normaal is de bloesem begin april en de rijpe vruchten in juni. De struik kan ruim 3 meter worden maar met snoeien kun je zelf de grootte bepalen. De kersen zijn zurig als een morelkers maar worden zoeter als ze helemaal rijp zijn. Meestal kun je dit niet proeven omdat de vogels je voor zijn geweest.
De Akebia is een leuke klimmer met veel zijtakken die zich makkelijk langs gaas laten leiden. Een mooie bedekking dus die in de winter meestal groen blijft. De bloemknoppen zijn volop aanwezig en zullen deze maand nog wel open springen. De bloemen zijn fraai en verschillende soorten hebben verschillende kleuren van paars tot wit. De vruchten die in de zomer aan de struik hangen lijken op dikke peulen. Het vruchtvlees is heerlijk 'tropisch' zoet en wit met veel zwarte pitjes. Die liggen niet lekker in de mond. Wij maken van het vruchtvlees een limo: 1/3 vruchtvlees, 2/3 water, staafmixen en dan zeven.
Narcissen zijn ideaal om een eetbare sierweide te verfraaien en je kunt hier en daar enkele narcissen verspreid planten, evenals krokussen en sneeuwklokjes. Bloemen rond deze tijd in de tuin is altijd mooi.
Aardbeiboom Daslook Vijg
De Arbutus unedo, Aardbeiboom, is een mediterrane jaargroene boom (lijkt meer op een struik) die op een beschutte plek met veel zonlicht en niet te natte grond kan overleven. De kleine vruchtjes zijn nu zichtbaar, bloeit in het najaar. De vruchten, als je geluk hebt, groeien langzaam en zijn op zijn vroegst in november rijp. Ze zien er uit als frambooskleurige aardbeien en smaken bijzonder.
Een zeer waardevolle plant is daslook. De blaadjes zijn nu boven de grond gekomen en straks, eind april of begin mei komen er mooie witte bloemen aan. De omgeving ruikt dan helemaal naar 'ui' waar de plant uiteraard familie van is. Vermeerdering gaat vanzelf mits niet in de volle zon maar wel een vochthoudende plek want het is een bosplant. Ideaal dus voor schaduwplekken. Zie ook Daslook (Allium ursinum) Een vijg, er zijn tientallen soorten, is ook zo'n leuke mediterrane plant in je tuin. Ze zijn in struik of boomvorm dus je kunt de plant kiezen aan de hand van de grootte van je tuin en welwillendheid van je buren. In ons klimaat levert de plant altijd wel één oogst maar midden in de zomer ontstaan vaak opnieuw vruchten die in de regel niet rijp worden. Wellicht nog even vermelden dat woelmuizen ook dol zijn op de wortels en als ze deze ontdekt hebben is de plant verloren. Wij graven voor het planten een ruim gat waarin we eerst kuikengaas doen, dan wat grond erin, dan de plant met grond. Als de woelmuis wortels eet kan ze niet alles weg eten. Wij doen dit in principe met alle struiken en bomen.
Nashipeer Honingbes Poncirius trifoliata
De Nashipeer, we hebben twee variëteiten in de voortuin, heeft al mooie bloemknoppen en bloeit normaal in april. Wellicht nu eerder met het risico van bevriezing tijdens een stevige nachtvorst. Opvallend is het stevige vlees van de vruchten in september. Vandaar dat de vruchten ook geschikt zijn om te koken en in te maken.
De Honingbes lijkt wel de hele winter te bloeien. Het zijn kleine gele bloempjes maar wel mooi van vorm. Over een paar maanden heeft ze donkerblauwe zure vruchten en als deze zoet worden is het zaak om de vogels te vlug af te zijn. Het is een dankbare struik.
De Poncirius trifoliata, soms ook wel wilde citroen genoemd, ziet er uit als een grote doornenkroon. Oppassen, de doornen kunnen een flinke wond veroorzaken. De eerste bloemen, mooi wit zoals bij de gecultiveerde citroen, komen nu al tevoorschijn maar dat is eigenlijk te vroeg. Over een maand komen de blaadjes en dan is het een mooie struik, Ook als in het najaar de citroenen eraan zitten waar je thee van kunt zetten.
Moestuin
De moestuin lijkt op het eerste oog erg saai uit te zien. De slakkenwal hebben we laten staan, zie ook: Keutenberg, slakkenwal in moestuin Ecotuin Keutenberg. Maar als je goed kijkt zijn er toch een paar interessante waarnemingen te doen. Kijk met ons mee.
Grootvruchtige kornoelje Rabarber Symphytum grandiflorum
Kornoelje, wij hebben een grootvruchtige soort, bloeit al in februari en nu is de bloei op zijn volst. Een struik die de tuin vroeg in het jaar fantastisch mooi versiert met gele bloemen. In augustus zitten er 'olijfvormige' vruchten met pitten aan die je kunt inmaken en later als echte olijven kunt gebruiken. Of het volgende voorjaar gebruiken voor het maken van pesto (zie het blokje over Daslook). Zie ook: Grootvruchtige Kornoelje (Cornus mas Jolico).
De Rabarber loopt nu ook uit. De planten zijn redelijk vorstbestendig. Een erg nuttige voedselplant die wel vier vierkante meter kan bedekken en onkruidvrij kan houden. De stelen zijn heerlijk als rabarbermoes of om vlaai mee te maken. Zie ook: Rabarber (Rheum rhabarbarum).
Symphytum grandiflorum (oorspronkelijk uit Kaukasus) is een smeerwortelsoort die flink woekert dus voor het bedekken van bodems ideaal, maar in de schaduw en niet in de volle zon. Opvallend is natuurlijk de vroege bloei, zachtgele bloemen weer een plant die aan het vroege voorjaar een kleurtje geeft. De bladeren zijn kaliumrijk goed voor andere planten die dit nodig hebben. Er wordt beweerd dat de plant bepaalde geneeskracht heeft. Een prima insectenplant, ook vanwege de vroege bloei.
Veldsla Maarts viooltje Roodlof
Veldsla is een geweldig plantje om in je tuin te laten verwilderen. Maak je tuin niet te netjes, laat de plant staan als deze ergens op komt waar je het niet verwacht. Pluk de plant alleen weg als het echt nodig is. Het is een heerlijke gezonde wintersla. Laat de plantjes in bloei en zaad komen, je krijgt er komende winter geen spijt van.
Het Maarts viooltje is het eerste viooltje dat je op veel plaatsen kunt vinden. Iets later komt het bosviooltje. Viooltjes zijn ook weer typisch van die bloempjes die je tuin mooi maken. De bloemblaadjes zijn eetbaar en geven je wintersla een prachtige kleur.
Roodlof planten overleven de winter doorgaans. Bij zachte winters kun je blaadjes blijven oogsten en bijvoorbeeld met veldsla, Winterpostelein en doorlevende rucola een heerlijke rauwe sla maken. Precies wat je in de winter nodig hebt. Rond deze tijd ontstaan nieuwe roosjes die tot ver in april te eten zijn, daarna is de plant uitgeput, maar natuurlijk heb je straks nieuwe voor gezaaid.
Kruidenveld
De vier kruidenveldjes liggen er nu troosteloos bij. Vooral rondom zie je nog wel mooi groen. Over een paar maanden ziet dit tuingedeelte er geheel anders uit.
Sleutelbloem Indianenbieslook Maagdenpalm
De Sleutelbloem is spontaan onze tuin binnen gewandeld. Die laten we natuurlijk staan. Het is mooi als 'wilde natuur' je tuin koloniseert. Wij vinden het belangrijk dat in onze tuin ook inheemse natuurlijke flora een habitat hebben.
Indianenbieslook blijft het hele jaar zichtbaar, evenals andere soorten Bieslook in onze tuin. Het is ook weer zo'n groengewas waar je het hele jaar van kan eten: fijn gesnipperd in soep, saus of wintersalade.
De Maagdenpalm bloeit nog steeds met fel paarsblauwe bloempjes. Ook van deze plant kunnen de bloemblaadjes gegeten worden in de wintersalade maar we zagen ze ook als versiering op pudding en taart. Het oog wil ook wat. Als je deze blog leest zal het je nu wel opgevallen zijn hoeveel je nog uit je tuin kunt eten, als je maar de juiste planten in je tuin hebt.
Voedselbos
Twee jaar geleden zijn we begonnen met het stukje weiland om te bouwen naar voedselbos. We willen de weidegedeeltes wel zo goed mogelijk in stand houden als kalkrijk voedselarm weiland, maar daarbinnen eetbare kruiden, struiken en bomen zetten. Overal in onze tuin is ook aandacht voor water zodat fauna, bijvoorbeeld amfibieën en insecten zoals libellen een natuurlijke habitat hebben.
Grote pimpernel Chinese braam Aardkastanje
De grote pimpernel is een inheemse plant waarvan de blaadjes eetbaar zijn. Duidelijk is, dat de wintersla, waarover in deze blog al veel geschreven is, veel soorten heeft. Of we ooit het Pimpernelblauwtje in de tuin krijgen???
De Chinese braam is één van onze nieuwe soorten in de tuin. Het is een kruipende soort met dezelfde vruchten als de, bij ons bekende, braam. Leuk om uit te proberen wat deze bodembedekker in het voedselbos gaat doen.
De Aardkastanje, een plant die overigens in Zuid-Limburg nog sporadisch in het wild staat, is ook zo'n soort. De knolletjes die onder de grond zitten zijn eetbaar. Je kunt ze het hele jaar door eten, ook rauw dus weer prima voor de wintersla. Haal niet alles uit de grond zodat ze zich nog kunnen vermeerderen. Geef dit plantje de ruimte in je tuin.
Olifantenpoot Eetbare tulp Oerprei
De Olifantenpoot is een soort 'knoflook' met knollen die zo groot kunnen worden als pingpongballen. Ook het hele jaar oogstbaar. Natuurlijk zit er een looksmaak aan de knollen maar toch anders als zijn bekendere broertje (of zusje?). Geschild en in kleinere stukjes gesneden kan hij/zij gewoon in de knoflookpers. Doe er voor het bakken een snuifje zout over heen en de smaak wordt nog intenser.
Tulpenbollen kun je ook eten maar dat wisten ze in de oorlog al. Overigens zijn niet alle soorten eetbaar. Eet alleen de bollen die voor consumptie geschikt zijn, je weet dan ook zeker dat ze niet onder het vergif zitten. Uiteraard laat je voldoende tulpenbollen staan voor het volgend jaar.
Oerprei zou de meest oorspronkelijke vorm van prei zijn. Andere soorten Prei zouden hier van afgeleid zijn. De plant is winterhard en laat zich goed vermeerderen. Nu is Prei sowieso winterhard, maar wat plukjes van deze oorspronkelijke soort in je tuin is natuurlijk erg leuk, maar ook erg lekker.
Klus in maart, stammen enten met shiitake deuvels
De maand maart vraagt al heel wat werkzaamheden voor het tuinseizoen. Als het iets droger wordt gaat de grelinette de grond in zie ook: Keutenberg, grelinette ecotuin Keutenberg.
Het voor-zaaien is in volle gang, in februari is hiermee al begonnen. De zoete aardappel staat al in potjes bij de centrale verwarming en loopt al heel mooi uit. Binnenkort kunnen de eerste uitlopers in aparte potjes gezet worden. Ook bepaalde mediterrane soorten zijn al voor-gezaaid in de kweekbakjes en beginnen uit te lopen. Tuinbonen, één van de vroegste die de grond in kan, zaaien wij altijd voor in potjes. Ze krijgen dan een voorsprong en de zwarte luis heeft straks minder kans.
Inmiddels hebben wij bij onze vrienden van pension Groenewoud in Swalmen weer toen eiken stammetjes gehaald met een zakje Shiitake-pluggen. Halverwege maart worden de stammen van zijtakjes ontdaan, met een ijzerborstel het mos eraf geveegd en dan met boortje 6.5 gaatjes geboord. Daar wordt het shiitake-mycelium die in de pluggen zit in geënt. Deze pluggen hebben een jaar tijd nodig om het mycelium door het eikenhout te laten lopen. Volgend jaar kunnen we ze dan (pas....) bij 20 graden in water 24 uur dompelen en na een paar dagen hopen we dan de eerste shiitake te oogsten. Nu gebruiken we de vorig jaar geënte stammetjes maar ook van eerdere jaren want die doen het nog goed. We laten de stammetjes wel een paar dagen binnen in de veranda staan zodat ze iets warmen blijven en daardoor zal het mycelium beter doorgroeien. Zie ook: Shiitake (Lentinula edodes).
Moraal van dit verhaal: Ook tuinieren in de eetbare tuin vraagt vooruit denken.